Makalede Neler Var?
Yeni işe başlayanlar, çalıştıkları şirketlerde mavi yaka ve beyaz yaka kavramlarını sık olarak duymaktadırlar. Herhangi bir işletmede çalışan kişilerin organizasyonel özellikleri bakımından sınıflandırılması ile mavi yaka ve beyaz yaka kavramları ortaya çıkmıştır. Çalışanlar arasındaki bu sınıflandırma iş kanunu ya da herhangi bir mevzuatta belirtilmemiştir. İş Hukuku dışında, her işletmenin kendine özel kuralları çerçevesinde, çalışma şartları ve nitelikler noktasında ortaya çıkan ve her iki tip çalışanın birbirinin tamamlayıcısı olduğu kavramlardır. Bir fabrikada beyin gücüne ve eğitime dayalı çalışanlar beyaz yaka, beden gücüne dayalı çalışanlar ise mavi yaka olarak adlandırılmaktadır.
Beyaz Yaka Nedir?
Beyaz yaka bir işletmede masa başı işte çalışan, beden gücüne değil de daha çok beyin gücüyle çalışan kişilerdir. Genellikle yöneticiler ve memur kategorisinde çalışanlar beyaz yakayı oluşturmaktadır. Beyaz yakalı çalışanlar genellikle işletmelerde idari kısımlarda ve araştırma ve geliştirme kısmında çalışanlardır. Bu kişilerde el emeğine ya da beden gücüne dayalı bir işçilik söz konusudur. Beyaz yaka çalışanları teknolojiyi ve yeni teknolojik gelişmeleri yakından takip ederler. Üretim, planlama, mühendislik, kalite yönetimi, üretim yönetimi, kontrol, laboratuvar, Ar-Ge, depolama, bakım onarım, sevkiyat, pazarlama ve satış gibi pek çok pozisyonda bulunurlar. Beyaz yaka çalışanlar, çalışma ücretleri açısından 4857 sayılı kanuna tabidirler ve fazla mesailer ve resmi tatil ücretlerini almaktadırlar.
Mavi Yaka Nedir?
Mavi yakalı çalışanlar ise, beyaz yaka çalışanların aksine beden gücüne dayalı işlerde, maaş ve ücret karşılığı çalışan kişilerden oluşur. Mavi yakalı çalışanlar da el emeğine dayalı bir çalışma söz konusudur. Üretimde, arazide, sahada, beyin gücünden çok beden gücüne dayalı olarak çalışanlardır. Mavi yakalı çalışanlar, maaşlı kişiler oldukları gibi aynı zamanda parça başı, saatlik veya yevmiye usulüne göre de ücretlendirilirler. Üretim hattında oldukları halde mavi yaka olarak adlandırılmayan çalışanlar da vardır. İşi planlayan ve organize eden kişilerden oluşan ustabaşı, vardiya amiri, posta başı ve formen gibi çalışan bu kişiler için mavi yaka olarak adlandırılmaması gerektiği hakkında düşünceler söz konusudur.
Altın Yaka Nedir?
Son yıllarda mavi yaka ve beyaz yakadan sonra literatüre altın yakalı çalışan kavramı girmiştir. Altın yaka kavramı, iyi bir eğitim görmüş, teknolojiyi çok iyi kullanabilen, yüksek vasıflara sahip üst düzey beyaz yakalılar için kullanılmaktadır. Bu kategoriye dahil olanlar yüksek teknolojiyi çok iyi kullandıkları gibi bilgisayarlarla çalışan her türlü aracı kullanabilmektedirler. Altın yakalı çalışanlar, teknolojinin üst düzeyde kullanıldığın firmalarda istihdam edilirler ve bu şirketler yüksek ücretler karşılığında bu kişileri çalıştırırlar. Altın yakalı çalışanlarda yöneticilik vasfı harici, bilgi üretme ve kullanmadaki yetkinlikleri, yaratıcılıkları, problem çözme becerileri ve zekâları önemlidir.
Beyaz Yaka ve Mavi Yaka Arasındaki Farklar ve Benzerlikler Nelerdir?
- Mavi yaka çalışanları işçi sınıfıdır. Beyaz yaka çalışanları ise genellikle ofislerde çalışan memur kesimidir.
- Mavi yakalılar bedensel güçlerinin yanı sıra beyin gücünü de kullan ırlar, beyaz yakalılar ise sadece beyin gücünü kullanırlar.
- Mavi yakalı çalışanlar genellikle ayakta çalışırlar. Beyaz yakalılara ise oturarak çalışırlar.
- Mavi yakalı çalışanlar maaş alabilecekleri gibi, parça başı, yevmiye usulü ücretlendirilebilirler. Beyaz yakalılar ise sadece maaş ile ücretlendirilir. Ayrıca beyaz yakalıların maaşları mavi yakalıların maaşlarından fazladır.
- Mavi yaka çalışanlarda kıyafet kuralları biraz daha esnek iken beyaz yaka çalışanlarda kesin kıyafet kuralları vardır.
- İş kanununa göre haftalık çalışma saati 45 saattir ve esnek çalışma ile bu saat 66 saati aşamaz. Çalışma saatlerinde mavi yaka ve beyaz yaka ayrımı yoktur.
- İşin durumuna göre fazla mesai yapıldığı durumlarda, mavi yaka ile beyaz yaka arasında bir ayrım yoktur.
- İş kanunu ve diğer kanunlar çerçevesinde beyaz yaka ve mavi yaka ayrımı yoktur. Her iki kategoride eşit haklara sahiptir.
Arada Kalanlar
Mavi yaka ile beyaz yaka arasında kalan çalışan bir kategori vardır. Bunlar, güvenlik, temizlik, yiyecek-içecek servisi, makam şoförlüğü ve şirket şoförlüğü gibi destek hizmetlerde çalışanlardır ve hangi kategoriye girdiği ile ilgili tereddütler sürmektedir. Mavi yakalılar mal ve hizmet üretilmesinde, üretim sürecinin herhangi bir safhasında bizzat beden gücüyle çalıştığına göre destek hizmet görevinde çalışanların beyaz yakalı olması gerekmektedir.
Yorumlar