İçerikler
Mobbing, 1960’lı yıllarda hayvan davranışlarını inceleyen Konrad Lorenz isimli bir etolog tarafından kullanılmış bir sözcüktür. Lorenz, sözcüğün tanımını, küçük hayvan gruplarının büyük hayvanlara karşı gösterdiği tepki olarak tanımlamıştır. 1972 yılında çocuk davranışlarını inceleyen İsveçli bir doktor, mobbingi çocuklar arasındaki zorba davranış şeklinde tanımlamıştır. Daha sonra pedagojik psikoloji uzmanı Heinz Leymann iş yerinde mobbingi ilk tanımlayan kişidir. Leymann’ın tanımına göre, bir ya da birkaç kişinin diğerine yaptığı düşmanca bir iletişim şekli, bir psikolojik terördür. Türkçe tam bir karşılığı olmayan bu kelime, psikolojik terör, psikolojik şiddet, duygusal taciz ve yıldırma olarak tanımlanabilir.
Mobbing kelimesinin gündeme gelmesi ile her çalışan iş yerinde mobbinge maruz kaldığını söylemeye başladı. Ancak, işyerindeki her davranışı mobbing olarak adlandırmak doğru olmaz. Mobbing nasıl yapılır, öncelikle mobbingin sistematik bir şekilde yapılması gerekir. Normal bir ast-üst ilişkisi içinde çalışırken, bir yöneticinin çalışana söylediği olumsuz bir söz mobbing olarak adlandırılamaz. İş yerinde mobbing yapıldığından bahsedebilmek için, bir ya da birkaç kişinin sistematik olarak kişiyi yıldırmak ve işten uzaklaştırmak için sürekli aynı hareketleri yapıyor olması lazım. Bunu örneklendirmek gerekirse;
Mobbing neden yapılır, mobbing yapmanın birçok farklı nedeni vardır. Mobbing yapanın ırk, din, mezhep gibi körü körüne inandığı şeyler vardır ve karşısındaki buna ters davranışlar sergiliyordur. Rekabet ortamında mobbing yapılan kişi rakip olarak görülüyordur. Rekabet ve çok fazla hırs bu ortama zemin hazırlıyordur. Bunların yanı sıra, iş yerindeki yoğun stres ve iş yerinde yerleşmiş olan yanlış kuralları başkasının benimsememesi gibi durumlarda mobbing yapılmasına neden olur.
Mobbinge maruz kalanların genelinde aşağıdaki ortak özellikler bulunmaktadır.
Mobbing tacizcilerinin genelinde aşağıdaki ortak özellikler bulunmaktadır.
Yukarıdaki tüm anlatılanlara göre kişi, mobbinge maruz kaldığını düşünüyorsa, mobbing ile nasıl başa çıkılır, bunu iyi bilmesi gereklidir. Duygusal tacize uğradığını düşünenler bunu kanıtlamak zorundadırlar. Bunun için karşılaşılan davranışlar not edilmelidir. Pozisyonuna uygun olmayan bir işte çalıştırılmak istenenler, bu işin verildiği tarihi, işin niteliğini, emrin ne şekilde verildiğini, o işi hangi saatlerde yaptığını ya da yapmaya zorlandığını ileride kanıt olarak kullanmak için not etmelidirler. Ayrıca, mobbing uygulayan kişi ile açık açık konuşulmalı ve bu duruma itiraz edildiği söylenmelidir. Bu konuşmayı yaparken kişi, yanında güvenilir birini şahit olarak bulundurmalıdır. Bir tanığın olması bu süreçte mağdurun epey işine yarayacaktır. Bunların yanı sıra, mobbingciyi daha üst bir yöneticiye, insan kaynaklarına veya yönetim kuruluna şikâyet etmelidir. Bunu yaparken kişinin elinde delil ve tanığı olması işini kolaylaştıracaktır. Tüm bu süreçte psikolojik destek almak da gerekebilir. Mobbing uygulayan kişiye karşı hukuki bir mücadele yapacaksa, mobbing yapan kişiden maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. Mobbing mağduru olan kişiler Alo 170’i arayarak nasıl bir yol izleyeceğini sorabilirler.